Kataklasiet - Zwerfsteen van Neuenkirchen (Dld.)

Kataklase is een vorm van metamorfose. Door spanningen in de aardkorst kunnen gesteentepartijen langs breuken met grote kracht langs elkaar bewegen. Het gesteente aan weerszijden van de breuk wordt hierbij verbrijzeld en tot stof vermalen. Circulerend heet grondwater is in staat om de minerale bestanddelen van het vermalen gesteente om te zetten in andere mineralen. Heel vaak ontstaat hierbij groene epidoot.

Over grote delen van Scandinavië liggen metamorfe gesteenten aan het oppervlak

In Finland, Zweden en Noorwegen komen op uitgebreide schaal gesteenten voor die net als stollingsgesteenten uit kristallen zijn opgebouwd, maar een heel andere ontstaanswijze hebben. Deze groep gesteenten vat men samen als metamorfe gesteenten, ook wel omzettingsgesteenten genoemd. Metamorfieten hebben dikwijls een gestreept uiterlijk. Lichte strepen, banden, oogvormingen en vlekken wisselen vaak af met donkerder partijen. Deze gestreepte gesteenten noemt men in het algemeen gneis.

Gneizen zijn metamorfe ofwel omzettingsgesteenten,  die bij zeer hoge drukken en temperaturen, diep in de aardkorst uit andere steensoorten zijn ontstaan. Ze hebben daar als het ware een metamorfose, een verandering ondergaan. Men noemt hen daarom metamorfe gesteenten. Het klinkt misschien vreemd, maar kleiafzettingen kunnen in de loop van de tijd verharden tot kleisteen en vervolgens metamorfoseren via leisteen en schist tot gneis en uiteindelijk wellicht tot een nieuw type graniet.

Metamorfe zwerfstenen zijn bijzonder variabel van uiterlijk. De variatie onder gneizen is welhaast eindeloos. Dat maakt ook dat de precieze herkomst van metamorfe gesteenten vrijwel niet is vast te stellen. Vergelijkbare typen komen op verschillende plaatsen in Zweden en Finland voor.

Zwerfsteenvoorbeelden van metamorfe gesteenten